ХІІ Міжнародна науково-практична інтернет-конференція

Ta’lim tizimini islox qilish jarayonida asosiy e’tibor o’quvchilarni bilimlarni ongli egallashlari va ana shu bilimlarini amaliy faoliyatga tatbiq eta olishlariga qaratilmoqda. Shu sababli ta’lim sifatini oshiruvchi omillar ko’rib chiqilib samarali metodlarni ishlab chiqish, ilg’or tajribalarni o’rganish va pedagogik amaliyotga tatbiq qilish jadallik bilan o’sib bormoqda. Bugungi kun ta’limi quyidagilar asosida talab etilmoqda:

Traditional classroom speaking practice often takes the form of drills in which one person asks a question and another gives an answer. The question and the answer are structured and predictable, and often there is only one correct, predetermined answer. The purpose of asking and answering the question is to demonstrate the ability to ask and answer the question.

Барча соҳаларда бўлгани каби таълим –тарбия тизимида ҳам чуқур ва изчил ислоҳотлар олиб бориш талаби англаб етилиб, Қонунлар қабул қилинди ва улар ҳаётга тадбиқ этилмоқда. Шуларнинг натижаси ўлароқ, дарсларни ноанъанавий усулларда ўтиш, фан ва техниканинг имкониятларидан кенг фойдаланиш талабаларнинг билим савиясини янада оширишга хизмат қилмоқда.

Ўзбекистон Республикаси халқаро муносабатлар кенгайиб бораётган ҳозирги пайтда чет тилларни ўрганиш зарурий эҳтиёжга айланди. Чет тилларни ўргатиш услубларини такомиллаштириш, уларнинг сифатини оширишга бўлган қизиқиш тобора кучайиб бормоқда. Олий ўқув юртларида талабаларнинг оғзаки ва ёзма нутқ маданиятларини ошириш шу куннинг долзарб вазифаларидан биридир. Шу жумладан гуманитар факультет талабалари учун суҳбат мавзусига матн тузиш ҳам муҳимдир.

Олий ўқув юртларида юқори малакали мутахассислар тайёрлашда чет тилининг ўрни беқиёсдир. Тил ўрганишдан асосий мақсад, талабаларда инглиз тилида гапириш кўникмасини ҳосил қилишдир. Бу мақсаднинг рўёбга чиқишида замонавий педагогик технологиялар жуда қўл келади. Педагогик технология-бу ўқув (дарс) жараёнини ҳаракатлантирувчи куч ёки олдиндан белгилаб қўйилган аниқ мақсад йўлида ўқитувчининг касбий фаолиятини янгиловчи ва таълимда якуний натижа мажмуи ҳисобланади. Бугунги кунда таълим беришда хусусан, чет тилини ўргатишда янги технология элементи бўлган интерфаол усуллардан кенг фойдаланилмоқда. Бу айниқса, амалий машғулотларда яхши самара беради. Интерфаол усуллардан қай бирини қўллаш ва қай даражада қўллаш ўқитувчининг маҳоратига бевосита боғлиқдир.

Since the onset of communicative approaches to language teaching and learning, the roles of teachers and students have changed. No longer are teachers expected to control the whole learning process and pass on knowledge to passive recipient students. In this article, we will give a brief outline of the benefits of helping students become more autonomous through learner training and then suggest some activities that teachers can use in the classroom to do this.

Тіліміздің дамуындағы өзекті мәселені термин жайы алып отыр. Терминді қазақшалау лексикалық қорды байыту ғана емес, ең әуелі тілдің ғылыми саласын дамыту көрінісі болып табылады. Сол себепті, тілдің қаншалықты лексикалық қоры бай болса да, оның терминдік жұтаңдыққа тап болуы заңды да. Терминологияны дамытуға сөздерді «құлағынан тізіп терминге айналдырудың» қатысы жоқ, ол ең әуелі сәйкес ғылыми саланың дамуына тәуелді жайт. Басқаша айтқанда, терминология – белгілі бір ғылыми ойлау жүйесінің даму нәтижесі. Егер де ғылыми салалар қазақ тілді ғалымдармен қамтылмаса, ал олардың жұмысы өз тіліндегі ғылымды дамытуды қамтымаса, сол саладағы терминология да тоқырайды.

Актуальність дослідження полягає в тому, що через швидкий розвиток науки й техніки, зростає значення інформаційних ресурсів. Серед них велику роль відіграють реферати, які набирають популярності серед реципієнтів наукової інформації, оскільки допомагають зорієнтуватися в потоці літератури, одержати нові відомості про дослідження з певних галузей знання, є доступними та зручними в користуванні. Перші реферативні тексти були створені вже досить давно, проте правильне їх оформлення згідно з нормами і стандартами, особливості редакторської підготовки рефератів є значною проблемою, яка потребує подальшого аналізу.

We know that teaching foreign languages is a creative process. Teachers are constantly tapping into new ideas. Remembering new words is hard. Words are very slippery things. Before you know it, they’ve wriggled away and are gone. It takes a lot of effort to keep them where you want them. According to Jill Hadfield, in order to retain the word students have to go through three distinct processes. They have to fix the meaning of the word in their minds. They have to somehow make the word their own - to personalise it so that it takes on a colour and a character for them and becomes part of their individual word store - and they have to use the word creatively in context for themselves.

Ҳодисаҳои калимасозӣ дар забони тоҷикӣ аз рӯзҳои аввали таълифу таснифи китобҳои дарсй мавриди баррасӣ қарор ёфта, диққату эътибори забоншиносонро ба худ ҷалб намуда буд. Дар зарфи ин солҳо дар забоншиносии тоҷик роҷеъ ба мавзӯи фавқ як қатор асарҳои илмӣ ‒ тадқиқотӣ ба табъ расиданд ва дар онхо тарзу усулҳои калимасозӣ як андоза дақиқ арзёб шуданд. Масъалаи омӯзиши назарии калимасозӣ боз ҳам амиқтару фарохмандтар шуд. Раванди тадқиқ беш аз пеш тибқи сохтмони забоншиносии рус сурат гирифт. Ҳодисаи калимасозӣ дар китобҳои дарсӣ ва асарҳои ҷудогона дар доираи ҳиссаҳои нутқ дар боби морфология омӯхта, таҳлилу тадқиқ гардид. Муҳаққиқон ҳодисаи калимасозиро дар асоси маводҳои дақиқ аз назари грамматика баррасӣ намуданд. Кулли тадқиқоти олимон дар заминаи грамматика анҷом пазируфт.

Актуальність проблеми зумовлюється тим, що найважливішим засобом, головним професійним «інструментом» діяльності вчителя є слово, його мовлення, через яке відбувається професійна адаптація кожного спеціаліста. Майбутній педагог – людина, яка відповідатиме не лише за якісне виконання роботи, а й за духовний мікроклімат колективу, в основі якого – спілкування за допомогою слова. В умoвaх peфopмувaння сучасної освіти особливої актуальності набуває процес формування культури мовленнєвого спілкування майбутнього вчителя початкової школи. Якості, що охоплює це поняття, за умови їх сформованості, є певними індикаторами готовності випускника до здійснення успішної професійної діяльності.

Ҳар бир халқ асрлар давомида ўзидан кейинги авлодга жуда катта ҳаётий (маънавий) бойликлар қолдиради. Бундай бебаҳо бойлик машаққатли меҳнат, катта ҳаётий тажрибалар маҳсули бўлиб, авлоддан-авлодга мақол, матал ва турли иборалар билан бойиб боради. Мақол ва маталларда нақл ва барқарор ибораларда халқнинг ҳаётий муаммолари, меҳнат ва машаққати, ғам-андуҳи, роҳат-фароғати, муваффақият ва мағлубияти, расм-русумлари акс этиб туради. Халқнинг тил бойлиги: унинг бўёқдор, сержило лексикасининг, фразеология қатламининг бойлиги билан ҳам ўлчанади. Халқимиз асрлар давомида яратган ва ҳозир ҳам яратаётган минглаб, ўн минглаб ажойиб мақол, маталлар ва иборалар оғиздан-оғизга, авлоддан-авлодга ўтиб юрибди, айримлари ҳатто ҳали қоғозга туширилганича ҳам йўқ. Улар замонлар оша тобора сайқалланади, пишади, мазмуни теранлашади.

The use of videotapes has been a comnon feature in language teaching for many years. It is rare, these days, for a publisher to produce a major coursebook without a video component added in, and teachers frequently enliven their classes with off-air material or tapes produced for language learning. To some people videotape is merely a glorified version of audiotape, and the use of video in class is just listening 'with picfures'. But there are many reasons why video can add a speciale, extra dimension to the learning experience:

Almost all English language teachers get students to study grammar and vocabulary, practise functional dialogues, take part in productive skill activities, and become competent in listening and reading. Yet some of these same teachers make little attempt to teach pronunciation in any overt way and only give attention to it in Passing. It is possible that they are neryous of dealing with sounds and intonation; perhaps they feel they have too much to do already and pronunciation teaching will only make things worse. They may claim that even without a formal pronunciation syllabus, and without specific pronunciation teaching, many students seem to acquire serviceable pronunciation in the course of their studies.

К настоящему времени в отечественной и зарубежной психологии накоплено немало теоретических и экспериментальных работ, исследующих вопросы общей природы речи, ее видов, функций и механизмов, ее роли в общем психическом развитии (Э. Бейтс, Ш.П. Бутон, Л.С. Выготский, Н.И. Жинкин, А.Н. Леонтьев, А.А. Леонтьев, А.Р. Лурия, Ж. Пиаже, С.Л.Рубинштейн, Д. Слобин, Т.Н. Ушакова и др.). Речь определяется как исторически сложившаяся форма общения людей посредством языка. Речевое общение осуществляется по законам данного языка, который представляет собой систему фонетических, лексических, грамматических и стилистических средств и правил общения. Речь занимает ключевое место в системе высших психических функций и является основным механизмом мышления, сознательной деятельности человека. Вне речи невозможно формирование личности.

Існує безліч складних психічних захворювань та захворювань центральної нервової системи, які тією чи іншою мірою можуть впливати на розумові здібності людини. Щодо важкості захворювання існує чотири типи класифікації хворих: легка, помірна, важка та глибока форма. Кожній формі відповідає певний рівень коефіцієнта інтелекту. Ураховуючи той факт, що середньостатистична людина має розумові здібності в 100 балів за тестом Айзенка, люди з вищевказаними типами хвороби мають IQ69-50, 49-35, 34-20 та менше двадцяти відповідно. Розглянемо кожний із цих типів окремо.

Каждый, кто изучал английский язык как иностранный, знает, что самую большую сложность для говорящих на казахском языке представляют "времена" английского глагола. Действительно, если любой говорящий на казахском языкеи тем более на русском языке, что времен времен на английском языке двенадцать. Многократно сталкиваясь с трудностями построения высказывания на иностранном языке, студент теряет интерес к предмету. Грамматика представляет собой наиболее абстрактный ярус форм и значений, поэтому освоение грамматики как системы максимально способствует умственному развитию студентов, развитию логического мышления.

Ғалым Е.Ысмайылов кез келген ақын өнерпазға өзіне дейінгі импровизатор-ақындардың, әнші-ақындардың, эпик жыраулардың шығармашылық дәстүрі ерекше ықпал ететінін айта келіп: «Жас баланы шу дегеннен ақындыққа, ән-күйге, өлең-жырға қызықтыратын өз үйінде, өзінің ауыл аймағындағы үлгілі ақындық дәстүр болады»,- [1,86 б.] дейді ғалым. Доскей ақынның өз тегінде, нағашы жұртында ақындық, өнерпаздық болғандығы жөнін де мәлімет жоқ. Алайда оның ақындыққа, ән-күйге, жалпы өнерге ұмтылуына, шыңдалып өсіп, жетілуіне ықпал ететін орта бар еді. Елге таныла бастаған жас талапкердің даңқты тұлғалардың алдына барып, өнерін сынатып, бата алуы – ертеректен сіңісті дәстүр.

Тіл білімінде протеза, эпентеза, эпитеза сияқты терминдер артық дыбыс туралы ұғымды аңғартады. Протезаға л, р, дыбыстарынан басталатын сөздердің алдында ы, і дыбысының қойылып айтылуы жатқызылады. Мысалы: лақ-ылақ, лай-ылай, рас-ырас, разы-ыразы т.б. Сондай-ақ, басқа тілден енген сөздерде де осындай артық дыбыс қойып айтулар кездеседі. Мысалы: стол-үстел, шкаф-ышкаф, русь-орыс т.б. Әрине, соңғы мысалдарға протезалардың қойылып айтылуы қазақ (түркі) тілінде сөз (буын) басында қос дауыссыздың қатар келмеуіне байланысты түсіндіріледі.

Ғылымның қай саласы болмасын өзіндік зерттелу тарихы, ғылым ретінде даму жолы, негізі бар екені белгілі. Ал түрік тіліндегі кісі аттарының зерттелуіне келсек, бұл саладағы үлкен еңбектердің бірі ретінде – профессор А.Еролдың “Şarkılarla Şiirlerle Türkülerle ve Tarihi Örneklerle Adlarımız” түсіндерме сөздігі мен профессор Ф.Сумердің Türk Devletleri Tarihinde Şahıs adları” еңбегін айта аламыз. Профессор А.Еролдың түсіндерме сөздігінде түрік халқының кісі есімдеріне, олардың қойылу ерекшеліктеріне жан-жақты талдау жасалынып өткен [1, 425].

Қазақ поэзиясының өткеніне көз салып, саралар болсақ, фольклордың ұшан-теңіз даналығынан нәр алып, жыраулар поэзиясының толқынында тербеліп, Шал, Көтеш ақындар қалыптастырған ақындық поэзияның кәусарымен сусындап, атадан балаға өсиет болып келе жатқан әдеби мұраның жауһарларын көреміз.

XXI аср – ахборот технологиялари асри бўлиб, уларда ахборот, унинг доимий равишда янгиланиб бораётган ресурслари асосий ўрин тутади. Замонавий жамият ахборот технологиялари воситаларидан касбий фаолиятда фойдаланишда, қарорларни тезкор қабул қилишда, ахборотнинг ўсиб бораётган оқимидан керакли маълумотларни олишда, чуқур тайёргарликни талаб қилади. Бугунги кунда чет тилини ўқитиш ва ўрганишни Интернетдан фойдаланишсиз тасаввур қилиб бўлмайди. Умумжахон тармоқ чет тилини ўрганувчилар учун катта имкониятлар яратади. Улар тўғридан-тўғри аутентик матнлардан фойдалана оладилар, турли чатларда қатнашиш, хатлар ёзиш орқали хорижий суҳбатдошлар билан мулоқот олиб бориш имконига эга бўладилар.

Жозеф Редйард (1856-1936) Бомбейда санъат ва рассомчилик профессори оиласида таваллуд топди. Бўлажак шоир ва ёзувчи олти ёшидан Англиядаги мустамлакаларда хизмат қиладиган зобитлар ва амалдорлар тайёрловчи «ёпиқ» коллежда билим олди. 1892 йилда мактабни битирган Киплинг Ҳиндистонга қайтиб келади. У Лоҳар шаҳрида чиқариладиган «Фуқаро ва ҳарбий» газетасининг ходими бўлиб ишга кирди. 1886 йилда илк шеърлар тўплами «Департамент қўшиқлари», 1988 йилда эса «Тоғдан тушган оддий ҳикояларни» яратди.

Чет тилини ўрганиш жараёнида мақсадга тўлиқ эришиш йўлида талабалар онгига миллий мафкура ғояларини сингдириш, маънавий-маърифий эътиқодни ривожлантириш, шу билан бирга ўтмишимиз, олим алломаларимиз ҳақидаги маълумотларни беришимиз, университет, факултет доирасида тўпланган материаллардан ташқари нашриётда берилаётган янги маълумотлардан фойдаланиш ҳам ёрдам беради.

Нові пріоритети і цінності розвитку українського суспільства в контексті сучасності, інтеграція України у світовий та європейський освітній простір зумовлюють зростання національної самосвідомості, підвищення вимог до культури стосунків між людьми, пробудження громадського інтересу до нормативних статусів культури мовлення та культури спілкування і відповідно актуалізують проблему формування мовнокомунікативної компетенції особистості як своєрідного індексу людського потенціалу і його цілісної гуманістичної спрямованості, інтегративного показника якісно зрілого прояву індивідуальності й унікальної неповторності людини, засвоєння суспільного досвіду й реалізації соціальних ролей.

Однією із найважливіших лінгвістичних категорій, які відображують людську життєдіяльність, була і залишається категорія часу. Засобами вираження часової категорії в сучасній французькій мові є мовні одиниці різного рівня - лексичні, морфологічні, синтаксичні. Лексико-морфологічний класс мовних засобів представлений часовими формами дієслів: présent, futur, passé, часовими прислівниками : demain, tôt, cette saison, прийменниково-іменниковими групами : à deux heures, dans trois ans, depuis la petite enfance.

Бадиий таржима ижодий иш бўлиб, у таржимон зиммасига оғир ва масъулиятли вазифани юклайди.Чунки таржимон бирон бир асарни таржима қилар экан, уни асл нусхадагидек бадиий ва жанр хусусиятларини сақлаган ҳолда китобхонга етказиб бериши керак. Китобхон бирон бир таржима қилинган асарни ўқиганда, унинг таржима эканлигини унутсин, шундагина таржимон ўз олдига қўйилган мақсадни,таржима қилишдек масъулиятли вазифани бажарган бўлади.

Давлатимизнинг жаҳон ҳамжамиятида тутган ўрни тобора ўсиб, мамлакатлар ўртасида маданий ва иқтисодий алоқалар мустаҳкамланиб бораётган даврда, унинг келажагини яратувчи ёшларга чет тилини ўргатиш, чет тилидаги нутқий кўникмаларни ўстириш, мулоқот қилишга ўргатиш хозирги куннинг энг муҳим долзарб муамоларидан бири ҳисобланади. Хозирги пайтда хорижий тилларни ўрганиш ва ўргатишга юртимизда катта аҳамият берилмоқда. Хорижий тилларни чуқур ўргатиш орқали Ўзбекистоннинг халқаро андозалардаги замонавий тараққиётини таъминлай оладиган, мустақил тафаккурли, билимли мутахассис хар томонлама камолотга етган кадрларни таёрлаш мақсадини кўзлайди. Бугун жахон хамжамиятида ўзига муносиб ўрин эгаллашга интилаётган мамлакатимиз учун чет эллик шерикларимиз билан ўз буюк келажагини қураётган халқимиз учун хорижий тилларни мукаммал билишнинг ахамияти асосий ўрин тутади.

Ҳозирги замон тилшунослигида икки асосий йўналишининг долзарб бўлиб турганлиги ҳозир сир бўлмай қолди. Булар функционал ва когнитив тилшунослик бўлиб, ХХ аср охири ва ХХI бошларида олиб борилаётган изланишлар муаллифларга мана шу икки йўналишдан бирини танлашга тўғри келади. Бу икки йўналиш бир моҳиятнинг икки ҳодисаси сифатида намоён бўлади, аниқроқ қилиб айтганда функционализм ёки функционал тилшунослик ўз моҳият эътибори билан тил тизимининг қай йўсинда ўз асосий вазифасини бажаришини аниқлаш ва тасвирлаш билан шуғулланса, когнитив тилшунослик борлиқнинг тил томонидан моделлаш имкониятларини тадқиқ қилади.

Це уже загально відомо і зрозуміло, що з розвитком технологічної сфери інформація стає все більш доступною. Але якщо ви не зможете її почути чи прочитати, то вона не матиме ніякої цінності, оскільки не стане корисною для досягнення вашої мети. Отже, все ще існують бар’єри, і один з них – незнання мови. Саме для того, щоб усувати такі бар’єри, існують перекладачі. Сьогодні практично кожна фірма намагається вийти на міжнародний рівень, ринки розширюються, між народами та державами виникають нові ділові та культурні зв’язки, поширюються такі види комунікації як міжнародні конференції, семінари та симпозіуми. А як же ж тут без перекладача?! Тому усні перекладачі, або, як їх ще сьогодні називають, інтерпретатори, стають більш затребуваними, і вимоги до них зростають [1, с. 191].

Бүгінгі қазақ поэзиясының бағын ашып, бағасын асырып жүрген көрнекті ақындардың, тұлғалардың қатарында аса дарынды ақын Ғалым Жайлыбай да бар. Ақын Ғалым адам болмысындағы бекзат қадір-қасиеттеріне ғашық. Ол адалдық, адамдық, тазалық, кісілік, ізгілік сынды мінезді ардақтап, сол ізгі қасиеттерді қастерлеп, іңкәрлікпен, құштарлықпен жырлауға құмар. Ғалым Жайлыбайдың лирикасы - сан-салалы, көп тақырыпты, орасан зор, ауқымды дүние. Ақынның шығармашылық бетін, қалам қарымын танытатын нәрсенің бірі – азаматтық әуен. Бұл топқа кіретін лирикаларда ақынның немесе оның лирикалық кейіпкерінің өмірге көзқарасы, шынайы махаббаты ерекше танылады. Азаматтық әуенге толы лирикалық өлеңдерінде ақын адамдардың, туған жердің, Отанның бейнесін асқақтата жырлайды, оларды ақынның лирикалық кейіпкері өз жүрегінің шуақты махаббатына шомылдырады.

«Тилшуносликда маълум лисоний ҳодисаларни турғун ёки идиоматик бирикмалар, иборалар, идиомалар, фразеологизмлар, фразеолексемалар сингари ва бошқа номлар билан аташга уринилади, уларни «олдиндан шаклланган», эркин бўмаган сўз занжирлари деб изоҳласа ҳам бўлади. Оғзаки ва ёзма нутқда, бадиий адабиётда, айниқса, халқ тилида бундай турғун иборалар кенг қўлланилади, улар баъзан бутун бир жумлалардан иборат бўлади. Бундай «сўз занжирлари» барча тиллар каби немис тилида ҳам жуда кўп: “durch dick und d¿nn gehen”-«cодиқ дўст бўлмоқ». «dick»-«йон», «dunn»-«ингичка», яъни қалин ўсган чангалзор ўрмонда кетаётган одамлар қандай шароит бўлмасин , чангалу дарахтлар йўғонми, ингичками, барибир бир-бирларига кўмакдош бўлиб йўл босилади, ибора шундай келиб чиққан. Ўзбек тилидаги «иссиғига ҳам, совуғига ҳам шерик бўлмоқ» иборасига тўғри келади. Ёки “ins grasse beissen” иборасини олсак, сўзма-сўз «майсани тишламоқ», маъносига кўра эса «ўлмоқ» бўлади.

XX асрнинг охири ва XXI асрнинг бошлари тилшуносликда «илмий парадигма», яъни қарашлар тизимининг кескин ўзгариши билан характерланмоқда. Яъни, структуравий ва генератив парадигма ўрнига янги когнитив грамматика ва культурология саҳнага чиқди ва тилшуносларнинг янги авлоди учун, тафаккур учун, озиқ пайдо бўлганлиги маълум бўлди. Когнитив тилшунослик ва лингвокультурологияда диққат марказида инсон, унинг руҳияти, тафаккури, билиш қобилияти ва уларнинг тилдан қандай фойдаланиши, аниқроғи тилнинг бу дунёни билиш жараёнида қандай иштирок этиши, тил элементлари ва структураларининг борлиқни структуралаш, концептлар яратиш ва билиш жараёнидаги роли каби масалалар таҳлил қилиниб бу нарса диққат марказига тил структуралари эмас, балки инсон ва унинг онгида рўй берадиган ментал жараёнлар чиқди.[1]

На зміни, які проходять у суспільстві, найбільш чутливо реагує мова, точніше лексичні одиниці. Будь-яке запозичення лексичних одиниць завжди пов’язано з поширенням відповідних предметів або технологій, позначених цим словом. На думку видатного французького лінгвіста А.Мейє, майже всі народи Європи міняли свою мову один раз або кілька разів і, доповнюючи це можна стверджувати, що практично не існує розвиненої мови, яка б не відчула на собі вплив інших мов і не мала у своєму словниковому запасі запозиченої лексики. Запозичення можна вважати як збагачення мови.

Міста-фікції в художній літературі мають поважну історію, вкорінену в релігійні (Град Божий) та філософські (Утопія) пошуки ідеального простору існування. Природним та закономірним є типологічне порівняння топосів у романах, теренами яких стають такі фіктивні, умовні урбаністичні ландшафти. Типологія розбудови фіктивного міського топосу на матеріалі романів «НепрОсті» та «Місто святих і безумців» є метою цієї розвідки.

На сучасному етапі розвитку суспільства у світлі нової парадигми освіти одним із актуальних питань теорії і практики мовленнєвої підготовки майбутніх педагогів є проблема формування мовленнєвої культури особистості Незважаючи на вік, фах та посаду, культура мовлення індивіда розглядається як своєрідна візитна картка кожної окремої особистості. Стилістично правильно та чітко висловлена думка, використання виражальних засобів мовлення, добір лексичних виразів відповідно до конкретної ситуації є основними умовами для професійного становлення та зростання кожної особистості.

Еліміз егемендік алып, өз алдына дербес мемлекет болып қалыптасуы, ұлтымыздың рухани байлығы – сан ғасырлар бойы жоғалып кеткен ұлттық салт-дәстүріміз, дініміз бен діліміз және мәдениетіміз бен тіліміздің жанданып дамуына даңғыл жол ашты. Қазақстанның дүниежүзілік қауымдастыққа керегесі кең, терезесі тең құқылы ел болып енуі – әлем жұртшылығының ұлттық тілімізді, тамыры тереңде жатқан тарихымыз бен сан салалы салиқалы мәдениетімізді мойындағанының айнымас айғағы. Ұлттық мәдениетіміз бен тілімізді жан-жақты зерттеп, өшкенін қайта жандандырып, дамытып, рухани қазынамызды келесі ұрпаққа табыстау, демек, болашақ ұрпақтың міндеті болып табылады. Әрине, бұл өзгеден гөрі ең алдымен, өзімізге қажет рухани дүние, келешегі кемел ұлы ұрпаққа қажет құндылықтар.

Since the 1980s, reform agendas have resulted in increased devolution of school management, greater autonomy in school governance and more competition between schools. These developments have had a significant influence on the role of school leaders, both in terms of how they manage schools and their increased accountability for students’ learning outcomes. School leaders are now expected to guide their schools through a complex educational environment, curriculum standards, statewide benchmarking and accountability for student learning outcomes.

Many models of school leadership have been developed. Some of these models are specific to education, while others, e.g. “transformational leadership”, are drawn from a wider research base. There are few agreed definitions of what is encompassed under each model. The various models reflect developments in thinking about what constitutes effective leadership in a school and advocate different ways of “doing” leadership in practice. The models are not mutually exclusive and it is quite possible that several models could be practiced in one school at the same time, to good effect. Now we speak about instructional leadership.

Әдебиет теоретиктері тарапынан көркем туындыдағы атқаратын роліне қарай кейіпкерлерді жоғары сатыдағы және екінші сатыдағы кейіпкер деп жіктейтін тұжырым қалыптасқан. Бұл тұжырым бойынша бiрiншi сатыдағы кейiпкер «қаhарман» деп аталады. Қаhарман – көркем шығарманың орталық (негізгі) кейiпкерi болып, оқиға барысында белсенділік танытып, оның дамуына себепкер болады. "Қаhарман" термині – батырлық пен адам күші жетпейтін қасиеттердің бастамасы болып табылатын коннотациялардың байланыс ұғымын өзімен бірге алып жүреді. Алайда бұл термин әдебиет теориясында кеңiнен қолданатындықтан, оны кез келген кейiпкерге қолдана отырып, баяндау барысында орталық рөлдi орындайтындарға телиді. Екінші сатыдағы кейiпкер шығармада маңызды рөл ойнайды, алайда, оның қаhармандардан айырмашылығы – сюжеттiң даму барысында белсенді түрде көрінбейді және көп жағдайда қаламгер оны оқиғаны дамыту мақсатында өзге кейiпкерлермен салыстыру үшін қосымша енгізіп, көмекші құрал ретiнде қолданады.

Status quo навчального процесу у системі вищої освіти актуалізує інноваційні інформаційні технології. Застосування технічних засобів навчання вже давно ввійшло в структуру навчального процесу у сучасній вищій освіті. Дослідники [1-4, 7, 9, 10 та ін.] відзначають, що інновації в педагогіці пов’язані із поступом, глобальними соціальними та економічними процесами в світі, інтегруванням, об’єднанням світових знань. Саме інновації, адекватні навчальному етапу, контингенту, рівню володіння мовою, цілям навчання, тощо можуть оживити процес, сприяти досягненню успіху, підтримати інтерес до навчання у нинішніх умовах. На певних етапах розвитку вищої освіти оновлення навчальної практики не встигало за темпами цивілізаційного розвитку, але усвідомлення його напрямків в інтелектуальній спільноті корінним чином змінило підходи до навчання. Так, ще у 1978 році у доповіді Римського клубу [8] була відзначена ситуація кризи в освіті, підкреслена неадекватність принципів традиційного навчання вимогам сучасного суспільства до особистості, її пізнавальних можливостей. Приверталась увага до впровадження принципів інноваційності в навчання, що вимагало стимулювання новаторських змін, зокрема, й у освіті.

У сучасній методиці викладання світової літератури склався певний досвід з використання системи питань і завдань щодо аналізу художніх творів. Традиційно в методиці використовувались завдання проблемного, творчого і репродуктивного характеру, що відповідає існуючим методам, прийомам та видам навчальної діяльності учнів (метод творчого читання, евристичний, дослідницький і репродуктивний). Також в методиці викладання літератури протягом десятиріч склалася система завдань, спрямованих на поліхудожній розвиток особистості, який повинен інтегрувати у собі звернення не тільки до тексту художнього твору, а й до загального культурологічного контексту його вивчення. Таким чином, культурологічний аналіз художнього твору охоплює відомості про час створення тексту, культурну добу, мистецтво та філософію певної епохи, зв'язок з художнім методом, стилем, які використовував автор тощо. "Предметом культурологічного аналізу можуть бути як загальні явища – літературна епоха, напрям, течія, жанрово-родові тенденції, так і окремі, наприклад, конкретний літературний твір, художній образ, мотив, способи творення художнього світу, засоби виразності тощо" [1, с.33].