ХXI Міжнародна науково-практична інтернет-конференція

Мустақилликнинг дастлабки кунлариданоқ Ўзбекистон миллатлараро муносабатларни барқарорлаштириш орқали халқаро муносабатларини мустаҳкамлашга катта эътибор бериб келди. Бунга фақат миллий ўзликни англаш, миллий ғурур ва ифтихор туйғуларини шакллантириш, миллатларнинг тили, маданияти, урф-одатларини асраб-авайлаш билан чекланмасдан, мамлакатдаги барча миллатларнинг умумий бирдамлигига эришиш тамойилига амал қилинди.

Основними джерелами для вивчення даного питання є ярлики ханів, фірмани султанів імперії і записки мандрівників. По звичаю тюрків-кочівників, що осіли на кримському півострові в XIII - XIV століттях, земля вважалася власністю всього племені, роду, общини. Ханові Кримського улусу належало верховне право розпоряджатися родовими землями. Обов'язки по розподілу пасовищ між дрібними родами, аїлами і сім'ями покладалися на глав крупних родів. Інститут приватної власності на землю у татар на ранньому етапі був відсутній, що виключало збір поземельних податків з підданих. Слабкі спроби перейти до спадкового землеволодіння робляться тільки в процесі формування централізованої держави, через обмеженість земельного фонду і під впливом місцевого осілого населення. Причому хан міг дарувати землю в спадкову оренду. Подальший процес формування елітного стану з родів (беїв і мурз), що зайняли привілейоване положення в державі, що зароджується, привів до передачі ним в управління родової громадської землі і закріпленню її за спадкоємцями. Таким чином, сформувалися територіальні округи - бейліки, в яких тільки частина землі належала роду. Хан писав в своїх ярликах: "Вручаючи це ханське веління, повеліваємо управляти маєтками, залишаючи собі бейлік до самої смерті, розпоряджатися всіма прізвищами його роду і іншим населенням, захищати право, як і рівно збирати з бейліка різного роду доходи".

Уструшана – одна из древнейших историко-культурных областей Мавераннахра – впервые под собственным названием появляется в китайских исторических хрониках поры раннего средневековья (IV-VIII в. н.э.). В них уже тогда довольно точно приводятся как название самой области (Шуайдушана, Судуйшана, Судушина, Сутулисена), так и её географические особенности. Так, Сюань-дзан (VIII в.н.э.) выделяет на севере страны большую песчаную пустыню, лишенную воды и травы, несомненно, нынешнюю Голодную степь, и горы Боси на юге (Туркестанский хребет), на южном склоне которых пребывал ее владетель. Уструшана, как впрочем и другие области Средней Азии, находилась под властью тюрок.

Академік Олександр Інокентійович Неровецький (1884-1950 рр.) був одним із видатних діячів науки з індустріалізації будівництва та будівельної промисловості, організатором упровадження у будівництво нової техніки, керівником багатьох проектів у галузі залізничного, промислового та цивільного будівництва в Україні у першій половині ХХ століття.

Қазақ тіршілігінің негізі болған жер мәселесі ертеден‑ақ өзекті болған. Өздерінің отарлау саясатының басты нысаны ретінде қазақтың ұлан‑байтақ жеріне иелік етуді көздеген патша үкіметіне қарсылық жасап, жер‑жерде өрістеген қарсылық‑көтерілістердің басы‑қасында болған қазақ зиялылары бұл мәселені жоғары органдар деңгейіне көтереді. Қазақтың көрнекті қоғам қайраткері Ә.Бөкейхан «Государственная Думада», «Төртінші Дума һәм қазақ» мақалаларында осы мәселені түбегейлі көтеріп, жер бөлуде қалыптасқан көзқарас‑пікірлердегі қайшы тұстарды саралайды. Қазақ жұртына тиімсіз болып тұрған мәселелерді ашып, көрер көзге әділетсіз шешімдерге наразылық айтады. Алдымен жергілікті жұртты орналастырып алып, содан кейін переселендерге кірісу керектігін, қазаққа мал жайылымы үшін қалдырылған жерді енді жаңа заң бойынша орысқа ұзақ жылға жалға берілмектігін айтып, өз жеріне өзі жат болған қазақ тірлігіне ара түседі. Ұлт қайраткері Әлиханның халқының тағдырына түбегейлі кірісуі сан тарапты қызметінен көрінді. Ол қазақ халқының саяси‑әлеуметтік жағдайын ғылыми тұрғыда зерттеп, пайымдау үстінде, экспедиция құрамында қазақ жерінің біраз өлкелерін аралап, зерттеу жүргізеді. Мұның ар жағында қазақтың шежіре тарихына терең бойлап, ондағы әрбір рудың, жүздердің орналасу жүйесін анықтайды. Ә.Бөкейхан осындай белгілі бір мақсатты нысан еткен жұмыстарды тындырған соң, елге келіп қоныстанып жатқан переселендердің жай‑күйін зерделеп, олардың шаруашылық жағдайларының тиімді, тиімсіз жақтарына экономикалық тұрғыда сараптау жасайды. Яғни Әлихан қазақтың тарихындағы мәнді тұстарды әбден саралап, өз дәлел, тұжырымдарын ғылыми айғақтармен бекіте алған.

Ma'naviy qiyofa millatlarning mavjud va idrok etish mumkin bo‘lgan belgilardan biri bo‘lib, uning kelib chiqishi xalqning butun tarixi bilan uzviy bog‘langandir. O‘zbeklar o‘ziga xos shakllanish jarayoniga ega xalqdir. Tarix guvohlik beradiki, o‘zbek xalqi mazkur hududda yashagan tub yerli etnoslardan tomir olgan, ikkinchi ildizi esa qadimiy turkiy xalqlardan boshlangan. Har ikkala asosiy ildizlarning birikishi - o‘zaro sintezi o‘zbek elatini va keyinchalik o‘zbek millatini tashkil etgan. Millat-arabcha so‘z bo‘lib odatda xalq ma'nosini anglatadi. Falsafa qomusiy lug‘atida millat tushunchasiga zamonaviy ta'rif berilgan. Jumladan, unda “ millat – bu til, ma'naviyat, milliy o‘zlikni anglash, ruhiyat, urf-odatlar, an'ana va qadriyatlar yagonaligi asosida muayyan hududda yashovchi, ijtimoiy aloqalar bilan bog‘langan, mustaqil sub'ekt sifatida o‘ziga xos moddiy va ma'naviy boyliklarni yaratuvchi kishilarning etnik birligidir” - deb ta'rif beriladi.

Мустақилликнинг дастлабки кунлариданоқ Ўзбекистон миллатлараро муносабатларни барқарорлаштириш орқали халқаро муносабатларини мустаҳкамлашга катта эътибор бериб келди. Бунга фақат миллий ўзликни англаш, миллий ғурур ва ифтихор туйғуларини шакллантириш, миллатларнинг тили, маданияти, урф-одатларини асраб-авайлаш билан чекланмасдан, мамлакатдаги барча миллатларнинг умумий бирдамлигига эришиш тамойилига амал қилинди.

Бугунги кунда “глобаллашув” сўзи энг кўп ишлатиладиган тушунчалардан бири ҳисобланади. Бу бежиз эмас, албатта. Зеро, ушбу тушунча инсон ва жамият ҳаёти ривожининг ҳозирги давридаги муҳим хусусиятларни, жумладан, тез суръатлар билан ўзгариб бораётган, кишилик цивилизацияси бугунги кунгача бошидан кечирган даврлардан тубдан фарқ қиладиган ўта шиддатли ва мураккаб бир воқеликни ўзида мужассам этади. Айни пайтда, кишилик жамияти ривожида устувор бўлиб бораётган майллардан келиб чиқиладиган бўлса, инсониятнинг истиқболини ҳам тасаввур қилиш имконини беради.

Mustaqil davlatimiz hududida faoliyat ko`rsatib kelayotgan aholining ko`pchilik qismini yoshlar tashkil qiladi. Buni O`zbekis­ton Respublikasining Prezidenti I.A.Karimov O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganligining 15 yilligiga bag`ishlangan tantanali marosimida “Asosiy maqsadimiz – yurtimizda ozod va farovon hayot barpo etish yo`lini qat`iyat bilan davom ettirishdir” degan mavzusida qilgan ma`ruzasida yoshlarimiz to`g`risida kel­tirilgan raqamlar ham tasdiqlaydi.

Istiqlol o‘zbek xalqi ma'naviy dunyosida yangi o‘zgarishlarni boshladi. Yurtimizda milliy mustaqillikka erishilgach, ijtimoiy, siyosiy, iqtisodiy sohalardagi juda katta o‘zgarishlar bilan birga mafkura sohasida ham tub burilishlar amalga oshirildi. O‘zbeklarning millat sifatida rivojlanish jarayoni O‘zbekiston mustaqillikka erishgan sanadan boshlab yangicha mazmun kasb etdi. Tarixiy tomirlaridan kuch olgan o‘zbek xalqi madaniyati, milliy tafakkuri, urf-odatlari, turmush-tarzi o‘ziga xos uyg‘onish va yangilanish pallasiga qadam qo‘ydi.