ІІ Міжнародна науково-практична інтернет-конференція

Пізнання минулого своєї малої батьківщини сприяє формуванню у людей соціальної солідарності, піднесенню відповідальності за майбутнє рідної землі. Чимало сторінок історії Ізмаїльщини – складової Українського Подунав′я, ще потребують уваги науковців. Через недостатній рівень опрацювання архівних джерел саме такими є часи румунсько-фашистської окупації краю 1941-1944 рр. Зокрема, маловивченою є трагічна сторінка історії минулого Ізмаїльщини, повʹязана з існуванням тут єврейського гетто, яке функціонувало у місті Ізмаїл протягом 1941-1942 рр. Перші розвідки з історії ізмаїльського гетто здійснили краєзнавці, зокрема, А.Камінський [1], вітчизняні науковці М. Шитюк та Н. Сугацька [2; 3], І.Верховцева [4], ізраїльський дослідник Д. Хахам [5]. У їх працях висвітлено окремі аспекти появи та функціонування гетто на Ізмаїльщині, подано відомості про долю місцевих євреїв у часи війни. Джерельну базу нашої розвідки складають не впроваджені у широкий науковий обіг архівні матеріали фондів Комунальної установи «Ізмаїльський архів», оригінальною мовою яких є румунська. Своїм завданням вбачаємо виявити специфічні риси функціонування єврейського гетто в Ізмаїлі та довести, що гетто на Ізмаїльщині стало проявом найрадикальніших форм антисемітизму з боку фашистського окупаційного режиму на території краю, складова Холокосту часів Другої світової війни.

КСРО тарихындағы ХХ ғ. 30-50 жж. жаппай қуғын-сүргін еліміз тарихында өте ауыр, қаралы кезең болды. Жаппай қуғын-сүргіннен қазақ халқының сүт бетінің қаймағындай аяулы ұлдары мен қыздары ғана зардап шеккен жоқ, тіпті қарапайым шаруа момын адамдардың тағдыры да тәлкекке түсті. Саяси қуғын-сүргін кеңес заманының орнауымен басталды. Кеңес өкіметі орнап, орныққаннан кейін пролетариат диктатурасының мемлекеті өзінің саяси және таптық қарсыластарын жаппай қудалай бастады. Сонымен қатар тоталитарлық жүйедегі кеңестік үкімет жергілікті тұрғындардың ұлттық ерекшеліктері мен мүдделерін қорғаушыларға, ұлттық автономия құру идеясын қолдаушыларға «тап жаулары», «ұлтшылдар», «жат пікірдегілер», «әлеуметтік қауіпті элементтер» деген жала жауып, халықтың да оларға деген теріс көзқарастарын қалыптастыруға жағдай жасады.

КСРО ыдырағаннан кейін Қазақстан мен Ресей арасында «Байқоңыр» ғарыш айлағын пайдалану мәселесі туды. 1991 жылы әрбір одақтас республика өзінің жерінде тұрған техникалық құрал-жабдықтарға ие болып қалғанда Байқоңыр түгелдей Қазақстанның меншігіне көшкен. Байқоңыр- жалпы аумағы 6717 шаршы километрді құрайтын жер бетіндегі ең алып ғарыш айлағы. КСРО кезінде космонавтиканы дамытуға көп қаржы бөлінгендіктен 90-жылдары Байқоңыр кешені көптеген жобаларды іске асыруға мүмкіндігі болды. Сондықтан Ресей мен Қазақстанның осы саладағы басты мақсаты «Байқоңыр» ғарыш айлағын сақтап, оның жұмыс істеуін қамтамасыз ету болды[1,б.39].